WSD programmalijn Langdurige zorg en zingeving
In Nederland is er, zeker in de eerste lijn, veel in beweging voor (en bekend over) de ondersteuning van zingevingsbehoeften bij oudere cliënten. Volgens het werkmodel voor zorg en welzijn dat bekend staat als ‘Positieve gezondheid’ is zingeving (zinervaring) een van de krachtigste hulpbronnen om zich te kunnen aanpassen aan de uitdagingen die het leven stelt en zelf te beslissen hoe men daar mee wil omgaan. Dat geldt ook voor langdurige zorg voor thuiswonende ouderen.
Nu blijkt uit onderzoek bij langdurig zieken met cardiovasculaire aandoeningen dat voor zinervaring bij mensen die langdurig ziek zijn niet alleen individuele factoren van belang, maar ook sociale. Informele netwerken en betekenisvolle relaties bepalen mede wat mensen als zingevingsbehoefte, als zingeving, en als ondersteuning op dit gebied ervaren. Een betekenisvol sociaal netwerk heeft een positief effect op alle aspecten van ervaren zingeving (King & Hicks, 2021). Verbinding met anderen blijkt daarnaast ook één van de factoren voor wat ouderen als kwaliteit van leven ervaren. Uit eerder onderzoek van GGD IJsselland blijkt dat ‘er toe doen’ en ‘in verbinding zijn met anderen’ belangrijke thema’s zijn onder thuiswonende ouderen.
Toch blijkt uit de Gezondheidsmonitor ouderen (GGD, 2020) dat ouderen van 75 jaar en ouder, in vergelijking met ouderen van 65-74 jaar, zich aanzienlijk eenzamer voelen naarmate zij ouder worden. De ervaring van zingeving dan wel zinvolheid neemt echter af naarmate deze ouderen ouder worden. Uit een peiling onder het inwonerspanel van GGD IJsselland naar Gezond ouder worden (GGD, 2023) blijkt daarnaast ook dat oudere leeftijdsgroepen minder vaak dan jongere leeftijdsgroepen aangeven zeer tevreden te zijn over hun sociale netwerk. Oudere respondenten (70 jaar en ouder) bleken vooral goede vriendschap, diepgang en gezelligheid vaker te missen dan jongere respondenten.
Inhoud programmalijn
In deze programmalijn van de Werkplaats Sociaal Domein willen we met informele en professionals netwerken werken aan de vraag hoe sociale factoren de zorg voor en beleving van voor zingeving aan thuiswonende ouderen beïnvloeden en hoe deze kunnen worden versterkt. Dit doen we met behulp van ouderen zelf: wat zijn betekenisvolle relaties voor hen, ook wanneer ondersteuningsbehoefte toeneemt, en wat is de rol van deze relaties? Hoe kunnen deze relaties worden versterkt en wat vraagt dit aan competenties van (toekomstige) professionals in de wijk?
In fase 1 wordt met de ouderen in kaart gebracht wat hun behoeften zijn, in fase 2 worden samen met ouderen passende werkvormen ontwikkeld, en in fase 3 wordt in kaart gebracht wat de ervaringen van professionals en ouderen met werkvormen uit behoeftenonderzoek zijn.
Samenstelling programmateam
Hanna werkt sinds 2022 als docent bij de afdeling Health Care van Hogeschool Viaa.
Zij volgde haar bacheloropleiding Algemene Sociale Wetenschappen en masteropleiding Sociale Psychologie aan de Universiteit Utrecht, daarnaast werkte zij in een dagopvang voor mensen die dak- of thuisloos zijn. Vervolgens heeft zij bij Amsterdam UMC locatie VUmc (toegepast) onderzoek gedaan naar palliatieve zorg, met name op het gebied van ernstig zieke mensen die dak- of thuisloos zijn, patiënten met uitgezaaide longkanker, palliatieve thuiszorg (PaTz) en integratie van zingeving in palliatieve zorg, en familiebegeleiding bij COVID-19 patiënten die opgenomen zijn op de Intensive Care.
Van 2018 tot 2022 (gepromoveerd op 28 september 2022) voerde zij haar promotieonderzoek uit aan de faculteit Geneeskunde. Centraal stond hoe de samenwerking tussen zorgverleners uit palliatieve zorg en hulpverleners uit maatschappelijke opvang kan worden verbeterd, om zo betere palliatieve zorg te bieden aan mensen die dak- of thuisloos zijn.
In haar werk als docent Verpleegkunde houdt Hanna zich bezig met de minor palliatieve zorg, sociaal relationele vaardigheden, en het afstuderen van vierdejaarsstudenten.
Sinds september 2022 is Hanna als onderzoeker verbonden aan het lectoraat Zorg en Zingeving waar zij betrokken is een project over leernetwerken en integratie van zingeving in de eerste lijn, en een project over integratie van zingeving in het curriculum van zorg en welzijn opleidingen.
Marleen werkt sinds 2021 bij Academie Health Care als docent verpleegkunde. Daarvoor heeft zij ervaring opgedaan als verpleegkundige op de Caribische eilanden en daar de Covid-zorg opgezet i.o.v. ministerie van VWS. Marleen heeft tevens brede ervaring in de AGZ waarbij zij als verpleegkundige verschillende beleidsfuncties heeft bekleed (VAR + vpk expert patiëntveiligheid) om als brug tussen praktijk en beleid te fungeren.
Momenteel is Marleen nog altijd actief als verpleegkundige in de AGZ (ziekenhuis) om zo op de hoogte te blijven van wat er speelt. In het kader van haar afstudeeronderzoek aan de MIZW (Master Innovatie in Zorg en Welzijn’) betrokken bij dit project, waarbij ze ook ambieert om verbinding te leggen tussen wat er speelt (praktijk) en hoe hier mee om te gaan (beleid).
Annemiek de Jonge is theoloog. Ze studeerde theologie aan de Theologische Universiteit Kampen met een specialisatie in missiologie en gemeenschapsopbouw. Na haar studie heeft Annemiek werkervaring opgedaan met het interprofessioneel samenwerken rondom zin- en betekenisgeving in het sociaal domein en de zorg. Binnen Hogeschool Viaa startte ze als opleidingsmanager theologie en houdt zich nu bezig met levenslang leren en ontwikkelen (LLO). Ais senior-onderzoeker is zij verbonden aan het lectoraat Zorg en Zingeving.
In 2022 is Annemiek gepromoveerd op een onderzoek naar soteriologische en ecclesiologische opvattingen van practitioners binnen evangelicale missionaire gemeenschappen.
Annemiek is senior-onderzoeker binnen het lectoraat en houd zich vooral bezig met onderzoek op het gebied van interprofessioneel samenwerken en implementatie van zorg voor zingeving. Daarnaast is ze deskundig op het gebied van geestelijke verzorging en het samenwerken van geestelijk verzorgers met andere zorg- en hulpverleners.
Programmateam
In het programmateam zijn bovendien mensen uit de volgende organisaties betrokken:
- GGD IJsselland
- Een Ouderenklankbordgroep.
In de loop van het eerste programmajaar worden gemeenten, professionals en vertegenwoordigers van inwoners toegevoegd aan het programmateam.