Delta van de Nederlandse verpleegkunde

In haar eerste nummer van dit jaar pronkte het verpleegkundige vakblad TVZ met een dossier over verpleegkundige visies. Ze helpen verpleegkundigen niet alleen waar ze in de zorgverlening op hebben te letten. Het functioneren van zorgvragers kent immers vele aspecten en het methodisch handelen kent vele stappen. Een goed perspectief op het vak is dan een nuttig hulpmiddel. Maar ook helpen ze verpleegkundigen hoe ze hun vakgebied als geheel kunnen herkennen: ze omschrijven hun beroepsidentiteit. Daardoor kunnen verpleegkundigen zich vanuit hun collectieve beroepsidentiteit verhouden tot andere zorgberoepen en kunnen individuele verpleegkundigen zich verhouden tot hun collectieve beroepsidentiteit.

Visies van eigen bodem
Het dossier in TVZ ging in op verpleegkundige visies uit het buitenland. Hoe zit het met verpleegkundige visies van eigen bodem? In de jaren ’80 van de vorige eeuw werd zelfs gesproken over een ware delta van de Nederlandse verpleegkunde. Een mooi voorbeeld is de verplegingswetenschappelijke optiek van mevrouw J.A. van den Brink-Tjebbes, die in januari 100 jaar geleden geboren werd. Haar werk was altijd grondig, vaak spraakmakend en soms verkeerd begrepen. Hernieuwde aandacht voor zo’n kopstuk in ons vak is niet overbodig. Zij werkte nadrukkelijk zowel het what van de verpleging uit, als ook de why en het how. Veel van de theorieën die momenteel populair zijn onder verpleegkundigen, zoals presentiebenadering, zorgethiek, positieve gezondheid, aandacht voor zingeving, heeft zij voorzien.

Rondom zulke visies lijkt het een beetje stil geworden in ons land. Dat is jammer, want deze visies van eigen bodem zijn van invloed geweest op generaties van zorgverleners, zorginstellingen en zorgopleidingen van eigen bodem. Dat is juist iets om te koesteren en om verder uit te werken. Anders leren zorgverleners, zorginstellingen en zorgopleidingen van andere, misschien wezensvreemde visies waar ze op hebben te letten en wat verplegen is. In de verpleegkunde gaat het bijvoorbeeld niet alleen om de harde kanten van het handelen, zoals effectiviteit en efficiëntie, maar ook om de zachte kanten van ziekzijn en verzorgen, zoals zingeving.

Terugblik input visie op het verpleegkunde vak
Daarom pakte het lectoraat op 1 februari jongstleden de draad van visie op het verpleegkundige vak weer op. Lector Zorg en zingeving van Viaa, Aliza Damsma, sprak over het belang van visie voor het onderwijs, met het oog op de doorvoering van het nieuwe onderwijsprofiel BN2030. Lector leiderschap in de zorg van Fontys, Pieterbas Lalleman, sprak over de uitdagingen waar actuele veranderingen in de zorg verpleegkundigen voor stellen. Lector, hoogleraar en Chief Nursing Officer, Evelyn Finnema, ging in op verpleegkundige zeggenschap. Docent-onderzoeker van lectoraat Zorg en zingeving, Bart Cusveller, zette de actualiteit van het denken van mevrouw Van den Brink-Tjebbes uiteen. Gezien de levendige discussie met de zaal is er, zeker als het gaat om verpleegkundige visies van eigen bodem, werk aan de winkel. Of liever, werk aan de delta.

Terugblik Symposium ‘Het doet ertoe de identiteit van het verpleegkundig vak als uitgangspunt voor de toekomst’ – Hogeschool Viaa